اسامی سوره حمد :

حمد، فاتحه، ام الكتاب، ام القرآن، سبع المثانی، شافیه، واقیه، كنز، وافیه، كافیه، و اساس. در بعضی از تفاسیر از جمله تفسیر قرطبی و روح المعان برای این سوره تا بیست نام نیز ذكر شده است.

معانی قسمتی از اسامی سوره ی حمد:

۱ ـ حمد یعنی ستایش؛ چون اولین سوره در قرآن است در آغاز با ستایش و ثنای مطلق كه شایسته ذات پروردگار است ، شروع می شود.

۲ ـ فاتحه یعنی باز كردن؛ شروع؛ چون اولین سوره است كه از حیث ترتیب، قرآن با آن شروع و آغاز می شود.

۳ ـ ام الكتاب یا ام القرآن؛ ام به معنی اساس و ریشه است. ابن عباس می گوید هر چیزی اساس و شالوده ای دارد. اساس و زیربنای قرآن نیز سوره ی حمد است. تمام معانی قرآن در آن جمع شده كه شامل تمام مقاصد و اساس قرآن است.

۴ ـ سبع المثانی، سبع به معنی هفت و مثانی به معنی مكرر.

چون این سوره دارای ۷ آیه و آیه ها در خود سوره ی حمد تكرار شده است؛ مانند « ایاك نعبد و ایاك نستعین» لذا سبع مثانی گویند. نظر عده ای از مفسرین نیز این است كه چون این هفت آیه دوبار نازل شده اند، هم در مكه و هم در مدینه؛ به سبع المثانی مشهور شده است.

فضائل سوره حمد:

۱ ـ جابر فرزند عبدالله انصاری از اصحاب رسول الله نزد پیامبر آمد و پیغمبر به او فرمود كه به تو یاد می دهم سوره ای از قرآن را كه به خداسوگند، چنین سوره ای در هیچ یك از كتب آسمانی نازل نشده است. پس گفت سوره حمد ام الكتاب كه شفای هر دردی است الا مرگ.

۲ ـ شیطان چهار بار فریاد و گریه سر داده است:

ـ هنگام بری شدن از رحمت خداوند منان (شامل لعنت خداوند شد).

ـ هنگام بیرون راندن از بهشت

ـ هنگام تولد نبی رحمت، پیامبر اكرم حضرت محمد (ص)

ـ هنگام نزول سوره ی فاتحه (مغنی ، جلد ۱ص ۱۵۷)

۳ ـ عده ای از اصحاب به عیادت مریضی رفتند و هر یك سوره ی فاتحه را قرائت نمودند. شخص مریض شفا یافت و این موضوع را به پیامبر گفتند و رسول گرامی فرمودند كه  فاتحه ام القرآن است و شفای تمام دردها است.

۴ ـ سوره ی فاتحه هفت آیه دارد و درهای جهنم نیز هفت می باشند. كسی كه زبانش به خواندن سوره ی حمد باز شود هفت در جهنم بر روی او بسته خواهد شد.

۵ ـ جبرئیل نزد پیامبر آمد و گفت: یا محمد من از عذاب امت تو بیم داشتم اما هنگامی كه سوره ی حمد نازل شد، از عذاب امت تو امین شدم. حضرت فرمودن چرا؟ جبرئیل گفت: چون خداوند در سوره ی حجرات می فرماید: برای جهنم هفت در است و واردین به جهنم از هر دری كه وارد شوند در آن قسمت ساكن می شوند. پس آیات سوره فاتحه نیز هفت است و هر كس از امت تو آن را تلاوت كند هر آیه ی آن مانند پل و سدی عمل خواهد كرد و امتت براحتی بر روی آن عبور كرده و از عذاب در امان می مانند. (تفسیر الكبیر جلد ۱ص ۱۷۵)

سوره ی حمد ۷ آیه، ۲۸ كلمه و ۱۵۷ حرف دارد.